Nhà cổ mang lại cảm xúc hoài niệm về một không gian kiến trúc xưa của người nam bộ. Từ kiến trúc, trang trí, đồ vật đều được giữ lại và tái hiện nguyên vẹn tưởng chừng như ta được xuyên không về quá khứ.

Nhà cổ tại mỹ khánh không những mang giá trị cao về du lịch mà còn mang ý nghĩa bảo tồn các nét đẹp kiến trúc truyền thống Việt Nam.

1. Nguồn gốc nhà cổ nam bộ tại Mỹ Khánh:

Căn nhà cổ tại khu du lịch được ông Trần Hý Ngươn xây dựng từ năm 1906 đến nay đã được 114 năm ngôi nhà này được xây cho cô vợ thứ 2 là bà Nguyễn Thị Phòng, đây cũng là món quà mà ông dành riêng cho bà. Đến đời cháu nội của Ông, thì được Làng Du Lịch Mỹ Khánh di dời căn nhà này từ Khu Nhà Cổ Bình Thủy về đây phục dựng lại khoảng 90% chỉ có thay đổi phần nền và phần ngói mái.

Hiện tại, nhà cổ nằm tại khu 1 của làng du lịch sinh thái Mỹ Khánh, với một không gian vườn cây xanh mát đậm chất nam bộ xưa.

2. Kiến trúc nhà cổ nam bộ tại Mỹ Khánh:

2.1 Kiến trúc tổng thể ngôi nhà cổ:

Ngôi nhà được xây dựng bằng các loại gỗ quý toát lên vẻ sang trọng, quyền quý của các tá tiền thời phong kiến, nằm giữa khoảng sân rộng hài hoà cùng thiên nhiên ( cây cảnh, hồ, cá… )

 Nhà cổ Nam Bộ - Mỹ Khánh

Căn nhà có ba gian, hai chái. Ba gian tượng trưng cho ba cánh cửa bước vào nhà, trong đó, cánh cửa ở giữa là cánh cửa to nhất, và được xem như là cửa chính. Cánh cửa này người phụ nữ Nam Bộ ngày xưa chỉ được bước qua hai lần. Lần thứ nhất là khi rước dâu về, lần thứ hai là khi mất đi, linh cửu sẽ được đưa ra qua cửa chính, vì quan niệm của ông bà ngày xưa là “vào đường nào, ra đường đó”.

              Nhà cổ Nam Bộ - Mỹ Khánh

Hai chái là hai khoảng không gian kế bên căn nhà, một chái bên trái là nơi có bộ bàn ghế để cho ông chiều chiều nhâm nhi ly rượu cùng bạn của ông, một chái bên phải là nơi có những bộ phảng to để cho bà chiều chiều đánh bài cùng bạn của bà. Theo quan niệm, nam tả nữ hữu.

Khi xưa phần mái ngôi nhà được lợp bằng ngói âm dương (1 tấm úp 1 tấm ngửa) mang rõ nét kiến trúc truyền thống. Tuy nhiên, sau khi trải qua nhiều năm đã bị thiệt hại nặng nề. Và hiện tại đã được Mỹ Khánh trùng tu, cải tạo.

Còn đối với nền trước khi xây dựng, dưới lớp gạch tàu lót nền nhà, chủ nhân ngôi nhà phủ phía dưới một lớp muối dày 10cm, có tác dụng hút nhiệt mỗi khi thời tiết nắng nóng bất thường và làm mát bàn chân. Đó là cách dân gian áp dụng các ngôi nhà của các vị tá điền.

2.2 Kiến trúc bên trong ngôi nhà cổ:

Bước vào căn nhà cổ nam bộ tại Mỹ Khánh, du khách sẽ chú ý ngạch cửa phía dưới chân mình. Khác với những căn nhà cổ phía Bắc, ngạch cửa hay còn gọi là ngưỡng cửa của Nhà cổ Nam Bộ sẽ thấp hơn. Đơn giản, người Miền Tây rất phóng khoáng kể cả trong giao tiếp, bước qua ngạch cửa du khách sẽ hơi khom lưng một tí để cẩn thận không bị vấp và khi khom người xuống và cuối đầu ngụ ý là để cuối đầu trước ông bà tổ tiên và cũng như chào gia chủ trong nhà.

 Bên trong nhà cổ Nam Bộ - Mỹ Khánh

Bước vào cửa chính, du khách sẽ được thấy bức bình phong Phước – Lộc – Thọ tuyệt đẹp, bức bình phong như thế tiền án ngăn mọi điều không may vào nhà, nó còn có tác dụng vật lý là khi gió thổi vào gặp bức bình phong sẽ tỏa ra làm mát hai bên gian nhà. Phía sau là bộ trường kỷ hay tràng kỷ, bộ trường kỷ này là nơi để ông dùng tiếp khách của ông. Bà muốn ngồi lên bộ trường kỷ thì bà phải thỏa điều kiện là trên 50 tuổi, hoặc là bà đã có cháu mới được ngồi tiếp khách trên bộ trường kỷ. Thông thường, nơi tiếp khách của bà là bộ phảng bằng gỗ quý được đặt kế bên.

Trong nhà có 2 bàn và một cái phản, tùy vào độ thân thiết với gia chủ sẽ được mời trà tại các bàn này. Bộ bàn phía trong được gọi là tâm trà, để tiếp khách thân thiết nhất. Loại gỗ để làm nên bàn tâm trà là loại gỗ bị sét đánh, vì dân gian quan niệm rằng những cây sét đánh đều có thể tránh được âm khí, xui xẻo.

Các hiện vật trong ngôi nhà cổ - Mỹ Khánh

3. Các điểm đặc biệt tại nhà cổ Mỹ Khánh:

Căn nhà cổ này cũng khác so với những căn nhà khác, du khách có thể nhìn lên trên nóc nhà sẽ thấy thiếu một bộ phận quan trọng của căn nhà là cây đòn dông hay còn gọi là cây đòn nóc. Vì khi xây dựng ngôi nhà, cô vợ cả đã kêu người tháo cây đòn nóc xuống.

Đồ dùng được làm bằng gỗ hương tràm 

Khi cưới cô vợ thứ hai về cho ông, cô vợ cả là người mang sính lễ trực tiếp cưới vợ về cho chồng của mình. Cô vợ thứ hai đồng ý về làm vợ của ông với điều kiện là con cái của bà sẽ được mang họ Trần của ông Trần Hý Ngươn, nhưng không được ghi tên vào gia phả dòng họ. Đồng nghĩa với việc 3000 công ruộng đất của ông sau khi ông mất, con cái của bà vợ cả sẽ là người thừa hưởng toàn bộ gia tài. Chính vì thế, căn nhà vừa được xây dựng, bà vợ cả kêu người tháo cây đòn nóc xuống với ngụ ý rằng, khi bà vợ hai và các con bước vào nhà, nhìn lên căn nhà thấy thiếu cây đòn nóc sẽ nghĩ đến câu “con không cha như nhà không nóc”, ngụ ý của bà thâm thúy là như vậy.

Nhà cổ nam bộ tại Mỹ Khánh sẽ là địa điểm du lịch nhân văn thu hút du khách trong và ngoài nước về tìm hiểu, tham quan kiến trúc cổ Việt Nam. Bên cạnh việc tham quan du khách cũng nên chú ý việc bảo tồn các hiện và môi trường xung quanh để các giá trị truyền thống được lưu giữ mãi về sau.